نمونه گيری ادرار برای تشخيص مواد مخدر

مرحله نمونه گیری ادرار برای تشخیص مواد مخدر از اهمیت زیادی برخوردار است و نكات زیر در ارتباط با آن باید مورد توجه قرار گیرد :
 –محل نمونه گیری باید تمیز بوده و از نور كافی برخوردار باشد.

– مكانی مناسب و مستحكم و اختصاص یافته برای نمونه گیری باشد.

– تعداد كاركنان مورد نیاز و همچنین تعداد افرادی كه به عنوان نمونه گیر باید حضور داشته باشند، مشخص شود.

– تمام امكاناتی كه برای نمونه گیری مورد نیاز است مانند ظروف مخصوص نمونه گیری و … درخواست و تهیه گردد.

– به منظور تشخیص هویت فرد نمونه دهنده، عكس و كارت شناسایی و یا گواهی نامه از او بخواهید. اگر شخص مراجعه كننده به منظور تعیین هویت خود كارت شناسایی همراه نداشته باشد، از اداره و یا مركزی كه هویت او را مشخص كرده و یا اعزام شده است تعیین هویت شود.

– برگه درخواست باید از طرف قوه قضائیه، نهاد، نیروی انتظامی، منحصر، اداره، شركت و … صادر گردیده و عكس متقاضی مهمور به مهر درخواست كننده باشد.

نمونه گیری حضوری

در این نوع نمونه گیری، شخص نمونه دهنده در حضور فرد تعیین شده توسط آزمایشگاه یا تحت مراقبت كاركنان، اقدام به نمونه گیری ادرار و تحویل آن می نماید. عملی ترین راه برای جلوگیری از تقلبها، نمونه گیری حضوری ادرار است. این نوع نمونه گیری معمولاً به عنوان مداخله در امور شخصی دیگران جلوه می كند و فقط در مكانها و در مورد اشخاصی كه احتمال تقلب وجود دارد، اجرا می شود.

در نمونه گیری حضوری باید مراحل زیر رعایت شود:

– نمونه دهنده باید زیر نظر مستقیم نمونه گیر باشد.

– فرد نمونه دهنده به محل نمونه گیری هدایت می شود. (فرد ناظر و فرد نمونه دهنده از نظر جنسیت یكسان باشند).

– نمونه دهنده دستهایش را با آب كافی بشوید و خشك كند (به منظور رفع آلودگی احتمالی دست به موادی كه برای تقلب بكار می رود).

– به فرد مورد آزمایش ظرف نمونه گیری شیشه ای یا پلاستیكی داده شود.

– نمونه گیر باید مطمئن شود كه نمونه مستقیماً از فرد مورد آزمایش داخل ظرف نمونه گیری ریخته شود.

– نمونه، از نمونه دهنده تحویل گرفته شده و بلافاصله در مكانی كه امكان جابجا شدن آن وجود نداشته باشد قرار گیرد.

– مدرك یا علامتی مبنی بر اینكه نمونه گیری حضوری انجام شده است، بر روی برگه درخواست قید شود. مثلاً برگه درخواست توسط نمونه گیر امضاء شود یا جمله «نمونه اخذ شد» و تاریخ نمونه گیری نوشته شود.

توصیه می شود افرادی كه بعنوان ناظر بر نمونه گیری انتخاب می شوند، افرادی آگاه، هوشیار و امین بوده و موافق با هدفها و تصمیمهای آزمایشگاه باشند.
نمونه گیری غیر حضوری

موارد زیر در نمونه گیری غیرحضوری رعایت می شوند :

– از نمونه دهنده تقاضا شود وسایلی را كه برای نمونه گیری نیاز ندارد (مثل ژاكت، كت و …) همچنین وسایل شخصی مثل كیف پول، مدارك همراه و … را تحویل دهد و سپس در پایان مرحله نمونه گیری تحویل بگیرد.

– نمونه دهنده باید دستهایش را با آب بشوید و خشك كند.

– ظرف نمونه گیری ادرار را به فرد مورد آزمایش بدهید و از او در محل نمونه گیری نمونه بخواهید.

– موادی از قبیل صابون مایع و یا هر چیز دیگری كه امكان دارد به نمونه ادرار اضافه گردد، از دسترس دور شود.

– فرد نمونه گیر خارج از محل نمونه گیری بماند و شخص نمونه دهنده وارد محل نمونه گیری شود.

– به نمونه دهنده روش صحیح تهیه نمونه و روشهای نادرست نمونه گیری شفاهاً تذكر داده شود و یا بصورت یادداشت در مكان مناسب و در معرض دید مراجعین نصب گردد.

– نمونه از نمونه دهنده توسط نمونه گیر تحویل گرفته شود.

– اگر فرد مورد آزمایش قادر به تهیه نمونه ادرار نباشد، با آشامیدن آب تحویل نمونه تسهیل می گردد.

بعد از نمونه گیری

پس از تحویل نمونه (نمونه گیر حضوری و غیرحضوری) نمونه گیر باید موارد زیر را رعایت نماید :

– مطمئن شود كه مقدار نمونه كافی است. اگر كمتر از حد مورد نیاز باشد، مقدار بیشتری نمونه در یك ظرف جداگانه از فرد نمونه دهنده درخواست نماید.

– دمای نمونه اندازه گیری و ثبت شود. این عمل حداكثر تا 4 دقیقه بعد از لحظه نمونه گیری انجام شود. دمای نمونه در این حالت باید بین 37 – 33 درجه سانتیگراد باشد. اگر نمونه گیری حضوری نباشد و نمونه دهنده بدون مراقبت نمونه دهنده اقدام به تهیه نمونه نماید، اندازه گیری دمای نمونه ادرار مؤثرترین راه برای تشخیص رقیق سازی نمونه و تقلب می باشد. اگر دمای نمونه خارج از این محدوده باشد، باید نمونه دیگری اخذ شود. در چنین مواردی نمونه دوم بصورت حضوری گرفته خواهد شد، زیرا دلیل قابل قبولی برای این امر وجود دارد. دماسنجهایی كه برای این امر استفاده می شوند باید حساس باشند و سریعاً به تغییر دما پاسخ دهند (مانند دماسنجهای دیجیتال).

– رنگ، شفافیت، pH و وزن مخصوص نمونه بررسی شود. اگر نمونه ای مشكوك به تقلب است دوباره نمونه گیری شود ( در این نوبت زیر نظر مستقیم ). نمونه هایی با غلظت كراتینین كمتر ازmg/dl 20 باید بعنوان نمونه مشكوك در نظر گرفته شوند. وزن مخصوص نمونه ادرار باید در محدود gr/ml 1/04 – 1/002 باشد و پائین تر از این محدوده، قابل قبول نیست. PH نمونه ادرار نیز در حد 8/5 ـ 4/5 قابل قبول است.

– مواداضافی مثل مواد نگهدارنده به نمونه اضافه نشود.

– نمونه ها تا قبل از تحویل به آزمایشگاه زیر نظر نمونه گیر باشد و از آن مراقبت بعمل آورد.

– نمونه مهر و موم شده (منظور از مهر و موم شدن، نگهداری نمونه به روش مناسب است، به طوری كه دسترسی به نمونه ادرار تا مرحله آزمایش امكانپذیر نباشد).

– نمونه گیر و نمونه دهنده برگه درخواست را امضا نمایند. این امضاء نشان می دهد كه نمونه مربوط به شخص نمونه دهنده است.

– بر روی نمونه ها برچسب چسبانیده شود. برچسب باید دارای نام و یا كد مشخص كننده فرد آزمایش شونده و همچنین تاریخ، زمان نمونه گیری و حجم تقریبی نمونه باشد.

– برچسبها با رنگ روشن و مقاوم در برابر رطوبت انتخاب شوند و تمام اطلاعات بصورت خوانا بر روی آنها درج شود.

– تمام اطلاعات مربوط به هویت نمونه، بر روی برگه مخصوص آزمایش نیز ثبت شود.

– هر كدام از نمونه ها باید به دو قسمت تقسیم شوند. یك بخش آزمایش شود و بخش دیگر (در فریزر قفل دار) نگهداری گردد. اگر نتیجه آزمایش مثبت شود، قسمت دوم نمونه نیز به منظور دقت بیشتر با روشهای تأئیدی آزمایش می گردد. چنانچه برای بخش اول نمونه اشكالی بوجود آمد، مثلاً از داخل ظرف به بیرون ریخته شود، می توان از بخش دوم نمونه استفاده نمود.

– برای نگهداری نمونه ها تا پنج روز كاری فریزر با دمای 5- درجه سانتیگراد كافی است، ولی برای مدت طولانی تر از دمای 20- درجه سانتیگراد و یا كمتر استفاده می شود، زیرا در این دما نمونه های ادرار تا هنگام آزمایش در روز یا روزهای بعد پایدار مانده و تغییر نمونه و غلظت مواد موجود در آن به حداقل می رسد.

– جنس ظروف نگهداری نمونه بسته به نوع ماده مورد آزمایش در ادرار متفاوت است، مثلاً نمونه ادراری را كه برای تشخیص حشیش آزمایش می شود، نباید در ظروف شیشه ای تهیه و نگهداری نمود، زیرا مهمترین متابولیت حشیش(THC-COOH) جذب سطحی شیشه خواهد شد و یا نمونه ادرار كه برای تشخیص LSD آزمایش می شود، نباید در ظروف شیشه ای كه اسید شور (Acid Wash)  شده است، تهیه و نگهداری گردد.

– همچنین باید نمونه دور از نور و حرارت نگهداری شود.

نکته دیگر اینکه در مورد نمونه های ادراری كه برای تشخیص مرفین و كدئین آزمایش می گردند، تهیه و نگهداری در ظروف پلاستیكی در دمای 20- درجه سانتیگراد بلامانع است.